اوریون چیست
این بیماری یک بیماری عفونی دوران کودکی است که بیشتر کودکان بالای دو سال را مبتلا می‌سازد. این بیماری توسط یک ویروس ایجاد می‌شود و دوره کمون آن ۱۴ تا ۲۱ روز است. ممکن است یک یا دو روز پیش از شروع علائم عمده، کودک دچار بدحالی عمومی شود، سپس غدد بزاقی در ناحیه بناگوش و زیر چانه متورم می‌شوند، این علامت می‌تواند همراه تب دیده شود. تورم ممکن است نخست باعث اشکال در بلعیدن شود. همچنین ممکن است به علت توقف ترشح بزاق از غدد بزاقی، خشکی دهان وجود داشته باشد. تورم بیضه‌ها یا تخمدان در موارد نادر دیده می‌شود، علی‌رغم این علائم، اوریون یک بیماری کم خطر است، با این حال اگر قبل، در طی یا بعد از تورم غدد بزاقی کودک دچار درد و سفتی گردن شود، علامت بروز مننژیت ناشی از اوریون است که می‌تواند خطرناک باشد.
ویروس عامل اوریون
این بیماری یک بیماری ویروسی است که توسط یک پارامیکسو ویروس که یکی از اعضای خانواده روبلا ویروس است، ایجاد می شود. متوسط دوره نهفتگی بیماری (کمون) ۱۶ تا ۱۸ روز با دامنه ای بین ۱۲ تا ۲۵ روز است.
تاریخچه اوریون
از بیماری اوریون در اسناد تاریخی مربوط به سالهای مختلف نام برده شده است. نام دیگر این بیماری گوشک است؛ زیرا غده های بناگوشی ملتهب و چرکی می شود.
علت بیماری اوریون
اوریون یک بیماری عفونی غدد بزاقی است که به علت نوعی ویروس خاص بوجود می آید. غدد بزاقی بنا گوشی که در جلو و پایین هر دو گوش قرار دارد معمولاً بیشتر از هر غده دیگری به طور آشکار به این عفونت مبتلا می شود. گاهی اوقات غدد بزاقی دیگری که زیر گونه و زبان قرار دارد نیز عفونی می شود. این بیماری از طریق ترشحات عفونی بینی و دهان فرد مبتلا به دیگران سرایت می کند. کودکان چند روز قبل از ظهور علائم آشکار اوریون به عفونت مبتلا می شوند. دوره نهفتگی بیماری بین ۱۴ تا ۲۱ روز است. عفونت چندین روز پس از آشکار شدن تورم غدد به دیگران سرایت می کند. کودکی که یک بار به اوریون مبتلا شود برای تمام عمر نسبت به آن ایمن خواهد بود.
عوارض اوریون
۱- تورم مغز و پرده‌های مغز: این عارضه شایع‌ترین عارضه بیماری اوریون می‌باشد. اگر کودک در هنگام بیماری یا پس از بهبود دچار تب، سردرد، استفراغ، تحریک پذیری و سفتی گردن شود به این معنا است که در نتیجه هجوم ویروس به مغز دچار تورم پرده‌های مغز یا خود مغز شده است. کودک باید در بیمارستان بستری گردد. آنسفالیت یا مننژیت ممکن است منجر به ناشنوایی دائم گردد. ۲- ورم بیضه‌ها: گاهی پسران در سن بلوغ دچار تورم بیضه‌ها می‌شوند که حدود یک هفته پس از شروع اوریون رخ می‌دهد. این عارضه در سنین ۱۴ تا ۳۵ سالگی به وجود می‌آید و در سنین قبل از بلوغ نادر است. تورم یک یا هر دو بیضه موجب تب و لرز و درد بیضه‌ها می‌گردد. عقیم شدن به دنبال تورم بیضه‌ها بسیار نادر است.
نشانه های اوریون
بیماری اوریون معمولاً با نشانه‌هایش که گونه‌های پف‌کرده شناخته‌شده و شکم متورم شده است که این بیماری سبب‌ساز آن است، شناخته می‌شود. این ناشی ازالتهاب غدد بزاق است. اوریون معمولاً شامل درد، حساسیت و تورم در یک یا هر دو غدد بزاق باروتید (قسمت چانه و فک) است. تورم در ابتدا در قسمت پایین گوش دیده می‌شود. پس‌ازآن، در پوست و بافت‌های نرم و صورت و گردن گسترش می‌یابد و به سمت پایین حرکت می‌کند. تورم معمولاً در ۱ تا ۳ روز افزایش می‌یابد و سپس در هفته بعد کاهش می‌یابد. بافت تورم زاویه گوش را تحت تأثیر قرار می‌دهد. همان‌طور که تورم بدتر می‌شود، زاویه‌ی فک پایین زیر گوش دیگر قابل‌مشاهده نیست. یک تورم باروتید ممکن است قبل از دیگری به وجود آید و در ۲۵٪ از بیماران تنها یک‌طرف متورم می‌شود. سایر غدد بزاقی (زیر جمجمه و زیر زبان) زیر کف دهان نیز ممکن است در بروز این بیماری متورم شوند، اما این موارد کمتر (۱۰٪) است. علائم غیراختصاصی ممکن است چند روز بعد از تورم باروتید، ازجمله تب پایین که ممکن است ۳ تا ۴ روز طول بکشد، میا لژی، بی‌اشتهایی، ناخوشی و سردرد. تب ۳ تا ۴ روز ممکن است ادامه یابد. عارضه Parotitis حداقل ۲ روز طول میکشد، اما ممکن است بیش از ۱۰ روز طول بکشد. بااین‌حال، عفونت ناشی از ویروس روبلا ممکن است تنها علائم غیراختصاصی یا ابتدا تنفسی داشته باشد یا ممکن است در کل بدون علامت باشد. عفونت اوریون اغلب با تورم غدد لنفاوی گردن اشتباه گرفته می‌شود. تورم گره لنفاوی می‌تواند به‌وسیله مرزهای مشخصی از گره‌های لنفاوی، موقعیت آن‌ها در پشت زاویه استخوان فک و یا زاویه‌ی فک که از ویژگی‌های اوریون است، متفاوت باشد. افرادی که مبتلابه اوریون هستند، اغلب بیشتر چند روز قبل و بعد از ابتلا به Parotitis توانایی انتقال عفونت را دارند.
فصل شیوع اوریون
علل شایع ابتلا، اواخر زمستان و اوایل بهار می‌باشد که البته در صورت ایجاد اپیدمی، بیماری در تمامی فصول سال دیده می‌شود.
درمان اوریون
بیماری درمان اختصاصی ندارد ولی اقداماتی که شما می‌توانید برای کمک به کودک انجام دهید: ۱- نخست درجه حرارت بدن را کنترل کنید و اگر حرارت بالا بود تب را پایین بیاورید. ۲- از غذاهای مایع مثل شیر، سوپ یا ماست برای کودک استفاده کنید تا بلع غذا آسانتر بشود. ۳- برای برطرف کردن خشکی دهان، مایعات فراوان به کودک بدهید و در صورت وجود مشکل در نوشیدن از نی استفاده کنید. ۴- یک کیسه آب گرم را در یک حوله پیچیده و آن را روی موضع درد قرار دهید. ۵- برای تأیید تشخیص با پزشک مشورت کنید. همچنین در صورت بدتر شدن بیماری پس از گذشت ۱۰ روز و وجود سردرد یا سفتی گردن حتماً با پزشک تماس بگیرید. اقداماتی که پزشک انجام می‌دهد: – هیچ درمان خاصی برای اوریون وجود ندارد، پزشک شما ممکن است توصیه کند که تا ۵ روز پس از بین رفتن تورم غدد بزاقی، از رفتن کودک به مدرسه جلوگیری کنید؛ اگر بیضه‌ها متورم و دردناک هستند، ممکن است پزشک استراحت مطلق و استامینوفن توصیه کند تا تورم از بین برود.
شایع ترین نشانه ای اوریون
تب
سردرد
دردهای عضلانی
خستگی
از دست دادن اشتها
تورم یک یا دوطرفه غدد بزاقی بناگوشی زیر گوش یک یا دو طرف (parotitis)
علائم معمولاً به مدت ۱۶-۱۸ روز پس از عفونت ظاهر می‌شوند، اما این دوره کمون می‌تواند بین ۱۲ تا ۲۵ روز پس از عفونت باشد. برخی از افرادی که به اوریون مبتلا می‌شوند علائم بسیار خفیف یا بدون علائم دارند و اغلب آن‌ها نمی‌دانند که این بیماری رادارند. اکثر افراد مبتلابه این بیماری به‌طور کامل در چند هفته بهبود می‌یابند.
بیماری های ثانویه اوریون
بیماری اوریون هرچند به ندرت اما ممکن است مغز را درگیر کند. اوریون همچنین ممکن است باعث تورم تخمدان شود و درنوجوانان و جوانان پسر بیضه ها را درگیر کند و تاثیراتی احتمالی در ناباروری اینگونه افراد برجای بگذارد. اگر قبل، در طی و یا بعد از تورم غدد بزاقی کودک دچار درد و سفتی گردن شود علامت بروز مننژیت ناشی از اوریون است که می تواند خطرناک باشد. فردی که به اوریون مبتلا می شود به طور دائم در مقابل این بیماری ایمنی پیدا می کند. مننژیت عارضه نادر (۲در۱۰۰مورد) دیگری است که معمولا طی روزهای ۳-۱۰ بیماری عارض می گردد و بیمار دچار سردرد ـ استفراغ ـ سفتی گردن می شود. اگرچه در مقایسه با مننژیت های دیگر خوش خیم تر است ولی در هر حال نیازمند مراقبت های ویژه است. ناشنوایی یکی از عوارض مهم بیماری که با احتمال شیوع نیازمند توجه ویژه است و لازم است تست شنوایی از بیماران به عمل آید. پانکراتیت هم عارضه دیگری است که طی بیماری ممکن است ویروس پانکراس را درگیر کند. در این حالت کودک دچار درد شکمی و استفراغ های مکرر می شود. معمولا این عارضه با اقدامات حمایتی برطرف می شود. از دیگر عوارض نادر بیماری گرفتاری قلب (میوکاردیت) وگرفتاری کلیه است.
راههای انتقال اوریون
• این بیماری ، یک بیماری مسری است که توسط یک ویروس ایجادمی شود و از طریق بزاق یا مخاط از دهان، بینی یا گلو گسترش می‌یابد. یک فرد آلوده می‌تواند ویروس را از این طریق انتشار دهد • سرفه، عطسه یا صحبت کردن • به اشتراک‌گذاری اقلام شخصی، مانند فنجان و یا غذا خوردن با دیگران و… • لمس اشیاء یا سطوح غیر ایمن با دست‌های نشسته که سپس توسط دیگران لمس می‌شوند. • این بیماری قبل از اینکه غدد بزاقی شروع به رشد کنند و تا پنج روز پس از شروع تورم، شروع شود، به طرز فراوان ای گسترش می‌یابد.
پیشگیری از اوریون
واکسن MMR می‌تواند مانع از بروز این بیماری شود. این واکسن افراد دریافت‌کننده این واکسن را در برابر سه بیماری محافظت می‌شود: سرخک، اوریون و سرخجه. CDC توصیه می‌کند که کودکان واکسن MMR را دریافت کنند، شروع اولین دوز در ۱۲ ماهگی و دوز دوم در ۱۸ ماهگی است. نوجوانان و بزرگ‌سالان نیز باید در مورد واکسیناسیون MMR خود به‌روز باشند و در صورت عدم دریافت آن را دریافت کنند. واکسن MMR بسیار ایمن و مؤثر است. واکسن MMR زمانی که یک فرد دو دز از این واکسن را دریافت می‌کند، دارای حدود ۸۸٪ (محدوده: ۶۶-۹۵٪) اثربخشی است و یک دوز دارای حدود ۷۸٪ (محدوده: ۴۹٪ -۹۲٪) اثربخشی است. کودکان همچنین ممکن است واکسن MMR را دریافت کنند که از سرخک، اوریون، سرخجه و واریسلا زوستر (آبله‌مرغان) محافظت می‌کند. این واکسن تنها برای استفاده در کودکان ۱۲ ماهه تا ۱۲ ساله مجاز است. پیش از برنامه واکسیناسیون ایالات‌متحده در سال ۱۹۶۷، اوریون یک بیماری جهانی از دوران کودکی بود. از زمان پیش از واکسیناسیون، موارد ثبت‌شده در ایالات‌متحده بیش از ۹۹ درصد کاهش داشته است. بیماران سرپایی هنوز هم در جوامع بسیار واکسینه شده در ایالات‌متحده، به‌ویژه در مکان‌هایی که کودکان و یا بقیه افراد دارای ارتباط نزدیکی هستند مانند مدارس، کالج‌ها و اردوگاه‌ها رخ می‌دهد. بااین‌حال، پوشش بالای واکسیناسیون به محدود کردن اندازه، مدت‌زمان و کاهش گسترش شیوع این بیماری کمک می‌کند.
