نام علمی قرص اکس
نام علمی اکستازی “متیل دی اکسی مت آمفتامین” یا MDMA است که یک ماده ترکیبی روان‌گردان با ساختار شیمیایی مشابه ترکیبات آمفتامین‌ها و توهم‌زاها می‌باشد و به‌طور مصنوعی ساخته می‌شود. این ماده با نام‌هایی چون اکس، اکستاسی، اکستازی، XTC ، آدم و قرص‌های شادی‌بخش در میان جوانان و نوجوانان شناخته شده است.
تاریخچه قرص اکس
قرص‌های اکس، ترکیب جدید نیست. نخستین بار در سال ۱۹۱۲ یک شرکت داروسازی آلمانی به‌نام مرک، با هدف ساخت ترکیباتی برای کنترل و مهار اشتها در افراد چاق، این ماده را تولید کرد. اما به علت عوارض ناشی از آن، تا اواخر دهۀ ۱۹۷۰ از رده خارج شده و استفاده از آن به تعویق افتاد. در این زمان، روان‌شناسان و روان‌پزشکان، MDMA را داروی مناسبی برای درمان اختلالات روانی و عاطفی، معرفی کردند که باز مصرف آن ممنوع شد. این محصول در دهۀ ۱۹۸۰ از انبار کارخانه‌ها خارج شد و مورد استفاده متقاضیان خیابانی خود قرار گرفت. در سال ۱۹۸۵، دولت آمریکا، مصرف این ترکیب را ممنوع اعلام کرد و مطالعات انجام شده در مورد حیوانات آزمایشگاهی در سال ۱۹۸۶، آثار مخرب قرص‌های اکس را بر سیستم عصبی نشان داد. اما همچنان این ماده در میهمانی‌های شبانه به‌عنوان نوع جدیدی از مواد مخدر مورد استفاده قرار گرفت. اکس خالص، پودری سفید متشکل از کریستال‌های ریز است. از این پودر بوی کپک به مشام می‌رسد. در صورت وجود ناخالصی، اکس به‌رنگ‌های قرمز و حشیش، تنباکو یا تریاک از گیاه گرفته نمی‌شود، بلکه یک ماده شیمیایی است که در آزمایشگاه به‌طور غیرقانونی تولید می‌شود. تولیدکنندگان این قرص، مواد شیمیایی گوناگون را به آن اضافه می‌کنند از جمله کافئین، دکسترومتورفان (شربیت ضد سرفه)، آمفتامین و حتی کوکائین. بنابراین درجه خلوص قرص‌های اکس همواره مورد سوال است. این آزمایشگاه‌ها بیشتر در اروپای غربی به‌ویژه کشورهایی مثل هلند و بلژیک قرار دارند. در ایالات متحده نیز چند آزمایشگاه در این زمینه فعالیت می‌کنند. اخیراً نیز سندیکای اسرائیل بازار این ماده را به دست گرفته و منبع اصلی توزیع قرص در بسیاری از کشورها به شمار می‌رود.
انواع قرص اکس
این ماده به اشکال قرص، کپسول، پودر استنشاقی و برچسب‌های پوستی موجود است. این قرص‌ها شکل، رنگ، اسم و اثر متفاوت دارند و با نام‌هایی مثل فراری، میتسوبیشی، شادی، آبی، قرمز، بنفش دیده می‌شوند. این نوع قرص‌ها بسته به نوع و جنس‌شان با قیمت‌های متفاوتی خرید و فروش می‌شوند. در ایران این قرص‌ها با دو نوع E و X معروف هستند و مطابق با تحقیقات انجام گرفته، نوع E آن، در بین جوانان ایرانی شایع‌تر است. میزان MDMA در هر قرص از ۹ تا ۱۱۷ میلی‌گرم متفاوت است. قرص‌های موجود در بازار، حاوی مقدار اندکی MDMA و درصد زیادی ناخالصی هستند. کافئین، افدرین (تحریک کننده)، PMA (فعال کننده سیستم عصبی)، DXM,MDA (ترکیبی کشنده) و Speed Pcp از جمله مواد محرکی هستند که به‌عنوان ناخالصی به قرص‌های اکستازی افزوده می‌شود.
نحوه مصرف قرص اکس
قرص اکستازی معمولاً به شکل قرص یا کپسول است که از راه دهان استعمال می‌شود. این قرص ممکن است به رنگ‌ها یا شکل‌های مختلفی در بازار دیده شود. این ماده همچنین می‌تواند به شکل پودر در دسترس افراد قرار گیرد که ممکن است برخی اوقات به شکل استنشاقی و یا ندرتاً به‌صورت تدخینی یا کشیدن مورد استعمال واقع شود اما تزریق این ماده بسیار نادر است. اکستازی اغلب در مهمانی‌های شبانه در میان جوانان و نوجوانان که اصطلاحاً به آن “ریو” ، “اکسس پارتی” یا “کنسرت راک” گفته می‌شود و شرکت‌کنندگان آن، ساعت‌های متمادی با موسیقی الکترونیکی و رقص نور می‌رقصند، توزیع و مصرف می‌شود. اکس معمولاً با سایر مواد مثل کوکائین، LSD، شیشه، حشیش و یا هروئین مصرف می‌شود. بنابراین کسی که به مصرف این ماده رو می‌آورد و یا فردی که به‌طور مرتب در محیط‌هایی قرار می‌گیرد که اکستازی در آن‌جا مصرف می‌شود، به‌طور وسیع در معرض سایر مواد نیز قرار گرفته و خطر سوء‌مصرف انواع مواد در وی افزایش می‌یابد. قابل توجه است که این ماده ندرتاً با الکل و مشروبات الکلی مصرف می‌شود، چرا که اعتقاد بر این است که الکل اثرات قرص را کاهش می‌دهد.
تاثیر قرص اکس در بدن
اکس به‌راحتی قابل سنتز است و سریع خود را به مغز رسانده و اثرات خود را اعمال می‌کند. اثرات این قرص بین ۲۰ تا ۹۰ دقیقه پس از مصرف ظاهر می‌شود و دو تا سه ساعت در یک حد حفظ شده و بعد افت می‌کند. کسی که این مواد را مصرف می‌کند، احساس خلق خوش، افزایش اعتماد به نفس و گرایش به این نوع مواد محرک پیدا می‌کند اما پس از چند بار مصرف همه این حالت‌ها جای خود را به مشکلات روانی، مغزی خواهد داد. حتی یک بار مصرف این قرص‌ها هم ممکن است فرد را دچار مسمویت و اختلال کند و در نتیجه خطر مرگ‌های ناگهانی و ایست قلبی را افزایش می‌دهد. ممکن است این اثرات ۳ تا ۲۴ ساعت باقی بمانند اما بعد از آن تمایل شدیدی برای مصرف مجدد این ماده ایجاد خواهد شد.
علت مصرف قرص اکس
روان‌شناسان معتقدند در تمام دنیا، جوانان محروم و کسانی که با تبعیض و تحقیر روبه‌رو هستند و یا افرادی که فاقد آینده روشن می‌باشند و همچنین جوانانی که در خانواده‌های سخت‌گیر زندگی می‌کنند و یا امکانات شغلی و تفریحی مناسب ندارند، بیشتر به مصرف این مواد گرایش دارند. دلایل بسیاری برای شروع مصرف قرص اکس در جوانان و نوجوانان وجود دارد. اما یکی از مهم‌ترین آنها تصور و نگرش‌های غلط افراد نسبت به این ماده است؛ به‌ویژه آن که در محافل آن را با نام “قرص شادی‌بخش” می‌شناسند. بسیاری از جوانان و نوجوانان به دلیل آن‌که فکر می‌کنند مصرف اکستازی شادی‌بخش است، برای فرار از تنهایی و یا مشکلات خاص این دوران به مصرف این ماده روی می‌آورند. در این بین گروه هم‌سال نیز مهم‌ترین عامل را تشکیل می‌دهند و گروه عمده‌ای از مصرف‌کنندگان اکستازی، به‌دلیل آن که مغلوب فشار هم‌سالانشان می‌شوند، این ماده را مصرف می‌کنند.
عوارض قرص اکس
قرص اکس خیلی سریع از سیستم گوارش فرد جذب خون شده و خود را به مغز فرد رسانده و اثرات خود را اعمال می‌کند، بنابراین مصرف پودر آن به‌صورت استنشاقی و یا تزریقی بسیار نادر است. این اثرات شامل افزایش شدید خوب بودن، افزایش انرژی، احساس تمایل برای ارتباط با دیگران، افزایش هشیاری و درک موسیقی، افزایش حس بویایی و چشایی، احساس روشنایی و تمایل برای درآغوش گرفتن و بوسیدن دیگران است. به علت افزایش بیش از حد انرژی این افراد تمایل به رقص‌های طولانی دارند. از دیگر اثرات آن کاهش اشتها، تاری دید و گشاد شدن مردمک‌ها است که باعث می‌شود در مهمانی‌ها با وجود نور کم مجبور به استفاده از عینک‌های آفتابی در شب شوند. برخی نیز دچار قفل شدن دندان‌ها یا حرکات غیرارادی فک می‌شوند که این فک زدن‌های غیرطبیعی تا ساعت‌ها ادامه می‌یابد و افراد ناچارند برای جلوگیری از این حالت آدامس مصرف کنند. قرص اکس در بدن نوع و میزان تأثیر مصرف اکستازی در افراد مختلف بسته به شرایط زیر متفاوت می‌باشد: میزان دفعات مصرف میزان خلوص ماده وضعیت روحی و جسمانی فرد انگیزه و موقعیت مکانی کسانی که اکستازی مصرف می‌کنند، در ساعات اولیه احساس “سرخوشی” زیادی می‌کنند و ممکن است ساعت‌ها بدون وقفه به سروصدا و پای‌کوبی بپردازند و رفتارهای عجیب و غریبی از آنها سر بزند. برخی مصرف‌کنندگان اکستازی در حواس پنج‌گانه‌شان از جمله حس لامسه دچار تحریف شده و ممکن است درک زمان و مکان نیز در آنها مختل شود. همچنین احساسات تشدید شده‌ای از محیط اطراف به فرد دست می‌دهد، مثل تقویت صداها و رنگ‌ها. برخی افراد احساس شعف بسیاری پیدا کرده و برخی اوقات این سرخوشی با انواع مختلفی از توهمات همراه می‌شود. اما همیشه احساسات ناشی از مصرف اکس، مثبیت نیستند به‌عنوان مثال برخی افراد ممکن است در این لحظات احساس کنند که واقعاً بیمار هستند و بازوها و پاهای آنها سفت شده و فک‌شان قفل می‌شود و در عین حال که احساس تشنگی و اضطراب و بی‌قراری شدیدی به فرد دست می‌دهد. تعریق و لرز نیز در مصرف‌کنندگان شایع است و غش و سرگیجه نیز از دیگر عوارض اولیه اکستازی است. از آن‌جایی که مصرف اکس احساس نیاز به آب و تشنگی را در فرد کاهش می‌دهد، گاهی ممکن است فعالیت شدید یا رقص‌های طولانی که در محیط‌های گرم نیز صورت می‌گیرند، باعث شود که بدن به شدت دچار کم آبی شده و سلول‌ها دهیدراته شوند. از سوی دیگر اکس روی تنظیم درجه حرارت بدن تأثیر گذارده و ممکن است باعث تب شدید در فرد شود. در چنین حالتی خطر ابتلا به مشکلات جدی قلبی عروقی، تشنج و نارسایی کبد و کلیه افزایش می‌یابد. مرگ در اثر این‌گونه عوارض نیز در پارتی‌ها ومهمانی‌های شبانه جوانان بسیار گزارش شده است.
قرص اکس یا اِکستازی
اِکستازی (یا ۳و۴ متیلن‌دی‌اکسیدمتاآمفتامین: اختصاراً MDMA) دارویی از گروه آمفتامین و فنتیل‌آمین است. ام‌دی‌ام‌ای در بین عموم مردم بیشتر با نام اِکستازی (EX یا XTC) شناخته می‌شود. MDMA باعث افزایش آزادسازی «سروتونین»، «دوپامین» و «نورآدرنالین» در سیناپس و مهار باز جذب آنان میگردد.[۳] قرص اکس شادی‌آور است و احساس صمیمیت با دیگران را به وجود می‌آورد و اضطراب فرد را کاهش می‌دهد. سازندهٔ این قرص الکساندر شولگین آمریکایی بود که آن را در سال ۱۹۷۶ جهت درمان برخی اختلالات روانی ساخته بود. او در ۲ ژوئن ۲۰۱۴ در سن ۸۸ سالگی درگذشت
قرص اکس تقلبی
بررسی‌ها نشان داده که بیشتر قرص‌های نشاط‌آور مهمانی که با نام اکستازی فروخته می‌شود حاوی مواد محرک دیگر که خطرناک تر و ارزان تر هستند می‌باشند که ساختشان از خود اکستازی ارزان تر است. از این رو برخی مصرف کنندگان برای کم کردن آسیب‌های موجود ماده خود را با کیت مخصوص تست می‌کنند.
قرص اکس و آسیب مغزی
اکثر قرص‌هایی که با نام اکستاسی به فروش می‌رسند حاوی ترکیبات محرک ارزان‌تر و مواد شیمیایی بازمانده از سنتز آنها هستند که این موضوع می‌تواند بسیار خطرناک باشد حتی در صورتی که قرص‌ها کاملاً خالص باشند مصرف اکستاسی می‌تواند باعث آسیب مغزی شود
عوارض کوتاه مدت قرص اکس
عوارض کوتاه مدت اکس روی مصرف‌کنندگان، معمولاً بین ۲۰ تا ۳۰ دقیقه پس از مصرف نمایان می‌شود و اگر با معده خالی مصرف شود این آثار سریع‌تر بروز می‌یابند که عبارتند از: آثار جسمی . فردی که قرص‌های اکس را مصرف می‌کند، با احساس انرژی بسیار دچار کاهش نیاز به خواب، غذا و آب می‌شود. اکس علاوه بر اثرات مطلوبی که برای مصرف‌کنندگان دارد، ممکن است عوارض جسمانی زیادی را نیز به‌همراه داشته باشند؛ از جمله: تنش عضلانی سستی و ضعف دندان قروچه کردن و حرمکات غیر ارادی فک و همچینی قفل شدن چانه افسردگی مشکلات خواب تمرکز ضعیف حمله‌های وحشت‌زدگی بی‌قراری از دست دادن کنترل اضطراب شدید پارانویا (بدبینی و سوء‌ظن شدید) تحریف در ادراکات توهمات بینایی، شنوایی، لامسه ولع و تمایل شدید برای مصرف مجدد مواد از آن‌جایی که شدت خلوص قرص‌های اکستازی بسیار متفاوت است، کسانی که این ماده را مصرف می‌کنند باید بدانند که احتمال داروزدگی یا مسمومیت در اثر مصرف زیاد مواد، در مورد اکستازی بسیار بالا است و دوز خیلی پایینی از این ماده نیز ممکن است در برخی افراد خطر مسمومیت را در پی داشته باشد. مسمومیت با اکستازی نیز بسیار خطرناک و کشنده است چون به ایست قلبی یا گرمازدگی شدید منجر می‌شود.
عوارض بلند مدت قرص اکس
تحقیقات روی عوارض بلندمدت اکس همچنان ادامه دارد. انستیتو ملی سلامت روان با مطالعه روی افرادی که مصرف اکستازی را ترک کرده بودند، دریافت که مغز این افراد با آسیب‌هایی در نواحی مربوط به یادگیری، خواب و یکپارچه سازی هیجانات روبه‌رو شده است و این نتایج حاکی از آن است که مصرف اکس می‌تواند با تخریب مناطق مختلفی از مغز باعث اختلالاتی چون افسردگی، اضطراب، از دست دادن حافظه هستند، ایجاد نماید. مطالعاتی که روی حیوانات صورت گرفته نشان داده‌اند که تزریق اکس در بدن حیوانات در طول چهار روز، آسیب‌های مغزی در آنها تولید می‌کند که اثر آن پس از شش یا هفت سال بعد آشکار میگردد. همچنین این مطالعات نشان داده‌اند که برخی سلول‌های آسیب دیده مغز پس از قطع مصرف اکستازی، رشد کرده و دوباره ساخته می‌شوند، اما این رشد لزوماً در همان قسمت قبلی صورت نمی‌گیرد، بلکه در جای دیگر رشد فزاینده پیدا می‌کند که هرگز کارکرد پیشین خود را نخواهد داشت. این حالت مانند قلمه زدن شاخه یک درخت میوه در جای دیگری است. اگرچه این شاخه هنوز زنده است و رشد می‌کند اما نمی‌تواند به اندازه درخت قبلی میوه بدهد. اگرچه مطالعاتی هنوز روی انسان‌ها صورت نگرفته، اما می‌تواند هشداری برای اثرات مخرب و طولانی مدت اکستازی روب مغز انسان نیز باشد.
نام های قرص اکس
اکستازی نام‌های متعددی دارد که معروف‌ترین آنها عبارت است از: E X (اکس) XTC اسنک اسکوبی رول لوبیا (Beans)
تاثیر مصرف قرص اکس
تأثیرات مصرف اکستازی یا قرص مولی عبارتند از: اکس احساس رفاه و سرخوشی را افزایش می‌دهد و مصرف کننده را اجتماعی‌تر می‌کند. به علاوه بسیاری معتقد اند که اکستازی قدرت جنسی را به دلیل محرک بودن افزایش می‌دهد. اثرات محرک اکس باعث می‌شود که مصرف کننده انرژی بیشتری را در خود حس کند. برخی مصرف کنندگان دچار توهم و اختلال گسستی می‌شوند. دمای بدن در اثر مصرف اکس به شدت بالا (هایپرترمی) می‌رود. اکستازی سیستم عصبی سمپاتیک، شاخه‌ای از سیستم عصبی محیطی را فعال می‌کند که عموماٌ مسئول تسریع عملکردهای بدن محسوب می‌شود. فعالسازی سیستم عصبی سمپاتیک در نتیجه مصرف اکستازی منجر به افزایش دمای بدن می‌شود. هایپرترمی عارضه خطرناکی است که در اثر مصرف در محیط‌های شلوغ با تهویه نامناسب خطرناک‌تر هم می‌شود. دمای بدن فرد به شدت بالا می‌رود و آب بدن‌اش کم می‌شود. برخی بیماران با عوارض جسمی دیگری، مانند بی‌اشتهایی، دندان قروچه، حالت تهوع، استفراغ، حمله قلبی و عارضه‌های دیگری همچون آسیب کلیوی و کبدی را افزایش می‌دهد. اکس علاوه بر اثرات توهم‌زایی باعث افزایش پرخاشگری، رفتارهای بدون فکر، تحریک‌پذیری، اضطراب یا افسردگی، به ویژه پس از قطع مصرف می‌شود. مصرف MDMA باعث آزاد شدن مقدار قابل توجهی از انتقال دهنده‌های عصبی، مانند دوپامین، سروتونین و نوراپی نفرین می‌شود. زمانی که مصرف اکس قطع می‌شود، غلظت این انتقال دهنده‌های عصبی در سیستم عصبی مرکزی کاهش می‌یابد. در نتیجه شخصیت سرحال فرد فرومی‌ریزد و اطرافیان متوجه بی‌تفاوتی شدید، افسردگی و اضطراب بیمار می‌شوند.
